„Standard organizacyjny opieki okołoporodowej” – co to mówi przeciętnemu człowiekowi? Zapewne niewiele. Można zgadywać, że to jakieś zalecenia, rekomendacje. Ale o co dokładnie chodzi? Przez „standard organizacyjny opieki okołoporodowej” rozumiemy załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (obecna wersja obowiązuje od 2019 r.).
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej to standard medyczny określający m.in. opisy poszczególnych procedur medycznych. Standardy opracowują towarzystwa naukowe oraz zespoły ekspertów w poszczególnych dziedzinach medycyny na podstawie aktualnej wiedzy medycznej – oczywiście w oparciu o dowody naukowe.
Zgodnie z punktem 1 postanowień ogólnych wspomnianego Rozporządzenia: „standard organizacyjny w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu oraz nad noworodkiem określa poszczególne elementy organizacji opieki mającej na celu zapewnienie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnych interwencji medycznych”.
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej dotyczy zatem opieki sprawowanej nad:
- kobietą w okresie:
- ciąży;
- porodu;
- połogu;
- noworodkiem.
Dodatkowo standard określa „elementy organizacji” tej opieki, co znaczy, że zawiera:
- zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych, wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania;
- identyfikację czynników ryzyka powikłań okołoporodowych;
- uregulowania z zakresu edukacji przedporodowej;
- plan opieki przedporodowej i plan porodu;
- wskazówki co do postępowania w trakcie porodu;
- regulacje w sprawie łagodzenia bólu porodowego;
- wskazówki co do postępowania przy rozpoczęciu porodu oraz w każdym jego okresie;
- regulacje w zakresie opieki nad noworodkiem.
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej a błąd medyczny
Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych lekarz jest obowiązany kierować się aktualną wiedzą medyczną oraz działać z należytą starannością. Lekarz ma obowiązek stosować omawiany standard. W przypadku podejrzenia błędu medycznego (np. błędu przy porodzie) na podstawie standardu można ustalić, czy postępowanie lekarza było prawidłowe. Punkt odniesienia dla oceny przebiegu leczenia jest standard (załącznik do rozporządzenia).
Niektórzy lekarze sprzeciwiają się stosowaniu standardu. Niekiedy czują się oni zbyt „związani” tym, co jest w nim zapisane. Z perspektywy pacjenta korzystne jest, aby postępowanie lekarza było w jakimś stopniu uregulowane w takim standardzie. Jeżeli w danej dziedzinie medycyny nie ma standardu medycznego, w toku procesu poszkodowany musi udowodnić, że postępowanie lekarza nie było zgodne z aktualną wiedzą medyczną w oparciu o inne źródła. Mogą to być m.in. publikacje naukowe, rekomendacje opracowane przez towarzystwa naukowe czy wreszcie opinia biegłego lekarza.
Opinia biegłego sądowego ma największe znaczenie w takich sprawach. Z dowodem tym wiąże się jednak wiele problemów – m.in. stronniczość czy nierzetelność biegłych. W związku z tym uregulowanie takiego standardu jest dla pacjenta bardzo korzystne. Należy jednak pamiętać o tym, że również lekarzom taki standard ułatwia pracę. Wskazuje bowiem, jak postępować w danych okolicznościach.
Podsumowanie
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej określa nie tylko wskazówki co do postępowania na danym etapie ciąży czy porodu, ale również prawa ciężarnej pacjentki. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zawiera katalog praw pacjenta, jednak są one dość ogólnie określone. Natomiast omawiany standard bardziej szczegółowo konkretyzuje prawa pacjentki, np. prawo rodzącej do łagodzenia bólu porodowego. Dlatego, będąc w ciąży, warto się zapoznać z tym dokumentem. Nie tylko dowiesz się, jakie masz prawa, ale również, jakie badania Cię czekają.
