Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przewiduje prawo do otrzymywania świadczeń zdrowotnych. Nie precyzuje, co dokładnie składa się na to prawo. Oczywiście szeroka interpretacja tej kwestii jest uzasadniona. Ustawodawca nie zdołałby zawrzeć wszystkich sytuacji, zabiegów, badań, które mieściłyby się w zakresie tego prawa. Dodatkowo wskazał jednak, że pacjent ma prawo do leczenia bólu. Ponadto punkt 1 rozdziału VII standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej wprost gwarantuje znieczulenie do porodu.
Prawo do leczenia bólu
Zgodnie z art. 20a ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjent ma prawo do leczenia bólu. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych jest obowiązany podejmować działania polegające na określeniu natężenia bólu, leczeniu bólu oraz monitorowaniu skuteczności tego leczenia.
Standard organizacyjny opieki okołoporodowej precyzuje to prawo w odniesieniu do rodzących. W myśl punktu 1 rozdziału VII rodząca ma prawo do łagodzenia bólu porodowego (znieczulenie do porodu). Personel medyczny ma obowiązek wskazania rodzącej – w sposób zrozumiały – informacji o metodach łagodzenia bólu i ich dostępności w danym podmiocie. Osoby sprawujące opiekę nad rodzącą uzgadniają z nią sposób podania znieczulenia. Bierze się pod uwagę stan i zdrowie rodzącej, dostępne metody (ich gradację) oraz zdanie kobiety.
Metody łagodzenia bólu
Znieczulenie do porodu może przyjmować różne formy. Łagodzenie bólu porodowego obejmuje metody niefarmakologiczne i farmakologiczne.
Metody niefarmakologiczne to:
- utrzymanie aktywności fizycznej rodzącej i przyjmowanie pozycji zmniejszających odczucia bólowe, w szczególności: spacer, kołysanie się, przyjmowanie pozycji kucznej lub pozycji wertykalnych z wykorzystaniem sprzętów pomocniczych, w szczególności takich, jak: gumowa piłka, worek sako, drabinki, materac, sznury porodowe, krzesło porodowe;
- techniki oddechowe i ćwiczenia relaksacyjne;
- metody fizjoterapeutyczne, w tym: masaż relaksacyjny, ciepłe lub zimne okłady w okolicach odczuwania bólu, przezskórna stymulacja nerwów (Transcuteneous Electrical Nerve Stimulation – TENS);
- immersja wodna;
- akupunktura;
- akupresura.
Metody niefarmakologiczne łagodzenia bólu porodowego stosuje położna odpowiedzialna za prowadzenie porodu fizjologicznego* lub osoba bliska, a w porodzie nieprzebiegającym fizjologicznie położna z pomocą osoby bliskiej po poinformowaniu lekarza położnika. Dobór metody uzgadnia się z rodzącą.
Poród fizjologiczny* – poród siłami natury; zgodnie ze standardem: spontaniczny poród niskiego ryzyka od momentu rozpoczęcia i utrzymujący taki stopień ryzyka przez cały czas trwania, w wyniku którego noworodek rodzi się z położenia główkowego, pomiędzy ukończonym 37. a 42. tygodniem ciąży, po którym matka i noworodek są w dobrym stanie.
Znieczulenie do porodu może być stosowane w formie farmakologicznej (zastrzyki, leki itd.).
Metody farmakologiczne stanowią zatem:
- analgezja wziewna;
- dożylne lub domięśniowe stosowanie opioidów;
- analgezja regionalna i miejscowa.
Kwestie związane ze stosowaniem metod farmakologicznych opisano w standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej.
Naruszenie prawa do łagodzenia bólu
Naruszenie prawa rodzącej do łagodzenia bólu porodowego (znieczulenia do porodu) stanowi naruszenie praw pacjenta. Zgodnie z art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.
Jeżeli zatem naruszono Twoje prawo do leczenia bólu, możesz żądać zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta. ALE! Nie jest to automatyczny proces. Nie wygląda to tak, że nie lekarz nie zastosuje metody farmakologicznego łagodzenia bólu, a Ty żądasz zadośćuczynienia.
Naruszenie praw pacjenta musi być zawinione, musi powodować u Ciebie krzywdę. Musisz zatem wykazać, że zachowanie lekarza doprowadziło do naruszenia Twojego prawa, a tym samym wyrządziło Ci krzywdę. Jednocześnie zachowanie to było zawinione (to znaczy, że można przypisać lekarzowi winę). Nie można przypisać lekarzowi winy, jeżeli miał uzasadniony powód, aby nie podać Ci znieczulenia do porodu. Tylko gdy wykażesz zaistnienie wszystkich przesłanek, będziesz miał prawo do uzyskania zadośćuczynienia.
